بتن ریزی به فرآیند ریختن بتن در محل مورد نظر اطلاق می شود. به عبارت دیگر به اجرای بتن در محل پروژه، بتن ریزی گفته می شود.
بتن ریزی
بتن ریزی چیست؟
بتن یکی از مصالح ساختمانی است که به دلیل مقاومت بالای آن یکی از مصالح بسیار پر مصرف و کارآمد در صنف ساختمان می باشد. بتن ریزی به مراحل و فرآیند ریختن و اجرای بتن در محل مورد نظر اطلاق می شود به گویش دیگر به اجرای بتن در مکان پروژه بتن ریزی می گویند. شرایط و مراحل بتن ریزی در اقلیم های مختلف نسبت به آب و هوا و موقعیت جوی و جغرافیایی کاملاً متفاوت می باشد. به شکل کلی بتن ریزی دارای مراحل و شرایطی می باشد که در ادامه این مطلب برای شما عزیزان این شرایط را شرح خواهیم داد.
مراحل بتن ریزی
جهت آغاز فرآیند بتن ریزی باید مقدماتی را فراهم نماییم. در حقیقت برای آغاز این فرآیند باید به بررسی مشخصات محل پروژه با نقشه، مشخصات فنی و همینطور استاندارد های مورد نیاز به بپردازیم برای این منظور باید مراحل زیر را طی بکنیم.
در آغاز بایستی شیوه بسته شدن آرماتورها را بررسی و کنترل کنیم.
قطر آرماتور ها و میزان و تعداد آنها را بررسی، مشخص و کنترل نماییم.
فرآیندی که پس از آن مورد بررسی قرار می دهیم،لقمه گذاری در زیر و کنار آرماتورها خواهد بود.
سطح بتن بایستی از نظر تمیزی مورد سنجش قرار گیرد علاوه بر این تمیزی میلگردها و قالب بتن هم باید بررسی شود.
فواصل میان محور ها نیز باید مورد سنجش قرار بگیرد.
فواصل انکر بولتها هم بایستی سنجیده شود.
در پایان تراز بودن بتن هم باید مورد سنجش و بررسی واقع گردد .
مصالح و تجهیزات مورد نیاز برای انجام بتن ریزی
جهت شروع فرآیند بتن ریزی در آغاز بایستی به گونه بتن توجه کنیم. چون برای انواع گوناگون بتن مثل بتون ماده و بتون ساخته شده در محل و غیره مصالح، ابزار و تجهیزات برای بتن ریزی متفاوت خواهد بود.برای نمونه جهت انواع بتن که در محل پروژه تهیه می گردد شما به مصالح با کیفیت در محل احتیاج دارید.
با اهمیت ترین تجهیزات و مصالح مورد نیاز برای انجام و اجرای عملیات بتن ریزی به شرح زیر می باشد:
در حالت تمایل به ساخت بتن در محل پروژه بایستی مصالح مورد نیاز به اندازه کافی در محل پروژه محیا شود.
وجود دستگاه بتونیر در محل پروژه و بررسی و چک کردن سلامت و کارکرد صحیح آن ها قبل از انجام عملیات بتن ریزی لازم است تعداد مورد نیاز این دستگاه به گونه پروژه و همینطور توان مالی مجری وابسته است.جهت اجرای یکپارچه بتن دست کم به تعداد دو دستگاه بتونیر احتیاج است.
ویبراتور نیز از دیگر ملزومات مورد نیاز در فرآیند بتن ریزی.در حالت کلی دستکم دو دستگاه باید در محل پروژه وجود داشته باشند یکی از آنها به عنوان جایگزین برای دستگاه اصلی تعریف شده است عملکرد صحیح این دستگاه ها قبل از بتن ریزی باید مورد سنجش و بررسی واقع گردد.
حمل بتن
به منظور حمل بتن از کارخانه بتن به محل پروژه، به چه نکاتی باید توجه کرد؟
حمل و انتقال بتن یکی از مراحل با اهمیت و مهم است که به منظور اجرای بتن ریزی صحیح و مناسب باید به آن توجه ویژه بکنید.چون این مرحله میتواند بر اجرا و کیفیت بتن تأثیر فراوانی داشته باشد.به شکل کلی در زمان حمل کردن و فرآیند انتقال بتن باید به حالتی انجام پذیرد که در انتقال بتن از محل کارخانه به محل پروژه تغییرات فراوانی در اسلامپ بتن، مقدار هوا، مقدار یکنواختی بتن و همینطور نسبت آب به سیمان رخ ندهد.در نظر به موارد فوق بایستی یکی از روشهای صحیح حمل بتن را برگزینید و در این میان به مواردی مثل قابلیت جدا شدن مواد از همدیگر، آب انداختن و همچنین امکان ورود مواد خارجی و غیره به مخلوط بودن توجه زیادی بکنید.
بتن ریزی در سیستم آی سی اف
همانطور که می دانید سیستم I.C.F یک سیستم ساختمانی است. در این سیستم، بتن ریزی اندکی متفاوت است و دمای انجام آن در محدوده بالای ۴ الی ۵ درجه می باشد. اگر در این سیستم، بتن ریزی در دمای پایین تر از صفر صورت بگیرد، بتن با همان حرارت آزاد شده از گیرش اولیه، سخت خواهد شد. در شرایط بتن ریزی در هوای گرم نیز، قالب پلی استایرن موجود، اجازه تبخیر را به آب موجود در بتن نمی دهد و بنابراین رطوبت تا مرحله پایانی سخت شدن بتن همچنان باقی می ماند.
بتن ریزی در سرما
امکان بتن ریزی در دمای زیر ۵ درجه وجود دارد؟
برای انجام بتن ریزی در چنین شرایطی، چه نکاتی را باید مد نظر قرار داد؟ امکان موفقیت این نوع بتن ریزی چقدر است؟
در شرایط دمای زیر ۵ درجه امکان بتن ریزی وجود دارد. با اینکه معمولا توصیه می شود در چنین شرایطی بتن ریزی را انجام ندهید. اما در صورتی که مجبور به بتن ریزی در چنین شرایطی شدید، باید همواره حرارت بتن را در دمای بالای پنج درجه حفظ کنید. در شرایط هوای سرد، هیدراسیون در بتن به کندی صورت می گیرد و در دمای صفر درجه نیز این فرآیند به کلی متوقف می شود. این عملکرد موجب خورد شدن سریع بتن، پس از باز شدن قالب می شود. دلیل این امر نیز تشکیل نشدن خمیر سیمان است. به طور کلی در دمای زیر ۵ درجه، واکنش بین آب و سیمان در مخلوط بتن به کندی صورت می گیرد و این امر موجب کاهش دوام و مقاومت بتن می شود. بنابراین پس از بتن ریزی در چنین شرایطی باید به خوبی از بتن ریخته شده مراقبت نمایید.
ضد یخ بتن
مناسب ترین ضد یخ برای بتن چه شرایطی دارد؟
برای بتن ریزی در شرایط سرما نیاز به ضد یخ بتن وجود دارد. در انتخاب ضد یخ بتن، باید توجه داشته باشید که ضد یخی برای استفاده در بتن مناسب است که دارای دو ویژگی باشد: اولا بتواند نقطه انجماد آب داخل بتن را کم کند و ثانیا به عنوان یک تسریع کننده در گیرش بتن و افزایش مقاومت بتن اولیه ایفای نقش نماید. در مورد ضد یخ های کلر دار نیز باید دقت نمایید که این نوع ضد یخ ها برای استفاده در انواع بتن پیش تنیده و آن دسته از بتن هایی که دارای آلومینیوم و گالوانیزه هستند، توصیه نمی شود.
در شرایط بتن ریزی در هوای سرد برای جلوگیری از یخ زدگی در انواع بتن پیش تنیده، بتن هایی که با آب و خاک های سولفاته در ارتباط هستند، آن دسته از بتن هایی که در مخلوط خود دارای سنگدانه هایی می باشند که به واکنش های قلیایی مستعد است و همچنین در پروژه هایی که امکان خوردگی بتن در زمان بهره برداری بالا می باشد توصیه می شود به جای استفاده از انواع ضد یخ کلر دار، از ضد یخ هایی که بر پایه مواد دیگر می باشند استفاده نمایید. برای مثال ضد یخ نیترات دار می تواند گزینه مناسبی برای استفاده در بتن و بتن ریزی در این شرایط باشد.
بتن ریزی در هوای گرم
بتن ریزی در هوای گرم و اقلیم های گرمسیری چه اثرات نامطلوبی می تواند بر سازه نهایی و بتن داشته باشد؟
بتن ریزی در هوای گرم نیز به مانند بتن ریزی در هوای سرد ، دارای اصول و قواعدی است که در هنگام بتن ریزی باید مورد توجه قرار گیرند. با این وجود ، بتن ریزی در چنین شرایطی می تواند بر سازه نهایی اثرات نامطلوبی داشته باشد. برخی از این اثرات عبارتند از: کاهش مقاومت بتن به دلایلی نظیر افزایش مصرف آب در طولانی مدت و بالا بودن دما در زمان بتن ریزی، بروز ترک های حرارتی و تمایل بیشتر به جمع شدگی به دلیل خشک شدن، کاهش میزان دوام بتن، تسریع خوردگی میلگردهای موجود در بتن و همچنین کم شدن میزان یکنواختی در سطح بتن.
۱- قبل از شروع عملیات بتن ریزی
قبل از شروع عملیات بتن ریزی مشخصات محل مورد نظر باید با نقشهها، مشخصات فنی واستانداردها مطابقت کامل داشته باشد. مهمترین اقدامات جهت بررسی مطابقت یا عدم آن بشرح زیر می باشد:
۱-۱ کنترل نحوه بستن آرماتورها
۱-۲ كنترل قطر و تعداد و فاصله آرماتور ها
۱-۳ لقمه گذاری زیر و کنار آرماتور ها
۱-۴ تمیزی سطح بتن مگر، قالبها و نیز میلگردها
۱-۵ كنترل فواصل محور تا محور
۱-۶ كنترل ابعاد و فونداسیون و شناژ
۱-۷ كنترل قائم بودن انكر بولتها
۱-۸ كنترل فاصله انكر بولتها
۱-۹ كنترل تراز روی بتن
۲- انواع بتن از نظر روش ساخت:
بتن آماده
بتن آماده ممکن است به یکی از چهار روش زیر تهیه گردد.
۱- تمامی عملیات ساخت در بتن ساز مرکزی انجام و بتن ساخته شده باتراک میکسروبا دور ثابت به محل کار حمل میشود.
۲- عمل اختلاط قسمتی در مخلوط کن ثابت و قسمتی در تراک میکسر انجام میشود.
۳- عمل اختلاط کلاً در تراک میکسر انجام میشود.
۴- اختلاط حجمی مصالح بصورت خشک در میکسر متحرک انجام، آب بصورت پیوسته به جام مخلوط کن اضافه میگردد.
بتن ساخته شده در محل
در این روش بتن براساس طرح اختلاط مورد نظر در محل انجام عملیات ساخته شده، اجرا می گردد.
رعایت نکات زیر برای وارد نمودن مصالح به داخل جام مخلوط کن مناسب می باشد:
۱- قبل از ورود مصالح حدوداً ۱۰ درصد آب مورد لزوم به جام وارد میگردد، بقیه آب به تدریج با مصالح سنگی و سیمان بصورت یکنواخت وارد جام میشود، بطوریکه ۱۵ درصد آب پس از وارد شدن کلیه مصالح به جام وارد میگردد.
۲- پس از وارد نمودن ۱۰ درصدد مصالح سنگی به جام مخلوط کن سیمان همراه بقیه مصالح بصورت یکنواخت به جام وارد میشود.
۳- در شرایط آب و هوای سرد، آب گرم به بتن اضافه میشود، برای جلوگیری از گیرش سریع بتن، اضافه نمودن سیمان باید با تاخیر و پس از اضافه نمودن تمام مصالح سنگی صورت گیرد.
۴- مواد افزودنی باید بصورت مایع همراه با آب و بطور یکنواخت به جام وارد شود و چنانچه اضافه نمودن دو یا چند ماده مضاف برای هر ساخت بتن مجاز باشد این مواد باید بصورت جداگانه اضافه شوند تا از اثرات سوء احتمالی آنها بر یکدیگر جلوگیری به عمل آید.
۵- مدت اختلاط از زمانی شروع میشود که تمامی مصالح ( بجز قسمت آخر آب ) وارد جام مخلوط کن شوند. اضافه شدن قسمت آخر آب نباید پس از سپری شدن نصف مدت اختلاط باشد.
۳- حمل بتن:
حمل باید چنان صورت گیرد که در فاصله زمانی حمل، نسبت آب به سیمان، اسلامپ، میزان هوا و نهایتاً یکنواختی بتن دچار تغییرات قابل ملاحظه ای نگردد.
در انتخاب روش حمل باید به جدا شدن مواد از یکدیگر، آب انداختن و یا داخل شدن مواد خارجی به بتن توجه خاص گردد.
۴- مصالح، وسایل و تجهیزات:
قبل از شروع عملیات با توجه به نوع عملیات (بتن آماده یا ساخته شده در محل) وسایل و تجهیزات مورد لزوم باید در محل آماده باشد.
مهمترین تجهیزات مورد نیاز بشرح ذیل میباشند:
۴-۱) در صورتی که بتن در محلساخته شود وجود مصالح با کیفیت مناسب و به اندازه کافی جهت عملیات آن روز به علاوه ۲۰ درصد الزامی است. لازم به ذکر است که مصالح موجود در کارگاه باید مطابق مشخصات ذکر شده در طرح اختلاط باشد.
۴-۲) بتونیر :
تعداد آن با توجه به نوع، حجم کار و نیز میزان توان مالی مجری عملیات تعیین میگردد ولی به هرحال هر تعداد از این دستگاه که در کارگاه باشد باید قبل از عملیات تست و سالم بودن آنها تایید شود.
در بتن هایی كه لازم است یكپارچه اجرا گردند وجود حداقل دو دستگاه بتونیر در كارگاه الزامی می باشد.
۴-۳ ) ویبراتور:
تعداد باتوجه به حجم کار و تعداد جبهه های کاری تعیین میگردد ولی وجود حداقل یک دستگاه به عنوان جانشین لازم است . تست تمامی دستگاههای اصلی و جانشین قبل از شروع عملیات و اطمینان از سالم بودن آنها الزامی است.
۴-۴) تجهیزات مخصوص بتن ریزی در هوای سرد:
باتوجه به شرایط جوی در صورتی که بتن ریزی در هوای سرد انجام گیرد وجود ضد یخ، وسایل گرمایشی برای گرم کردن آب ودرصورت لزوم مصالح، وسایل پوششی بتن نظیر نایلون، گونی، پشم شیشه و … به اندازه کافی الزامی است.
۵- نیروی انسانی:
با اعمال مدیریت مناسب می توان با توجه به نوع عملیات بتن ریزی، نیروی انسانی موجود را براساس تجربه، تخصص، توانایی های فردی و حتی خصوصیات اخلاقی، طوری تقسیم نمود که بتوان در بخش های مختلف کار بهره وری مناسب را حاصل نمود. در صورتی که عملیات بتن ریزی در چند جبهه کاری انجام گیرد و گروه های مختلف عملیات را انجام دهند، تقسیم افراد با تجربه تر بطور یکسان در گروه های مختلف و نیز تعیین یک سرپرست برای هر گروه میتواند در پیشبرد مناسب روند کار مفید باشد.
تعداد نیروهای انسانی و نیز نوع تخصص آنها با توجه به نوع عملیات بتن ریزی تعیین می گردد.
۶- عملیات بتن ریزی:
شرایط جوی:
با توجه به اینکه دستورالعمل حاضر برای مناطق سرد تهیه شده است شرایط این مناطق تشریح می گردد
– در کارهای بتنی هوای سرد به شرایطی اطلاق میشود که بیش از سه روز متوالی متوسط درجه حرارت روزانه از ۵+ درجه سانتی گراد کمتر باشد، چنانچه بیش از نیمی از روز دمای محیط بالای ۱۰+ سانتی گراد باشد تلقی نمیشود.
– توصیه می شود که هنگام بتن ریزی دمای هیچ قسمت از بتن تازه از ۱۰+ درجه سانتی گراد کمتر نباشد. ولی بهر حال این دما نباید از ۵+ درجه سانتی گراد به عنوان حداقل مجاز کمتر شود.
– در هوای سرد باید با گرم کردن مواد متشکله بتن دمای مخلوط را به حد قابل قبول رسانید.
– برای تهیه بتن در درجه حرارت زیر صفر درجه ابتدا باید قطعات یخ و مصالح یخ زده را از سطح مصالح سنگی جدا و مصالح سنگی را تا بالای ۱۵ درجه و در صورت لزوم آب را تا ۶۰ درجه سانتیگراد گرم نمود. در صورتی که مصالح سنگی خشک باشد می توان ماسه را تا ۴۰ درجه سانتیگراد گرم کرد. در این حالت نیز آب نباید از ۶۰ درجه گرمتر شود.
– هنگامی که گرم کردن مصالح سنگی مشکل بوده و یا ممکن نباشد می توان ضمن استفاده از آب گرم دمای مخلوط بتن را بالا برد.
– دمای آب مصرفی باید یکنواخت وثابت باشد تا تغییری در اسلامپ ساخت های مختلف بتن حادث نشود.
طرح اختلاط:
اجرای طرح اختلاط تایید شده توسط دستگاه نظارت امری اجتناب ناپذیر است در این خصوص باید طرح مذکور با توجه به نوع عملیات، تجهیزات و ادوات عملیات، توان فنی و تجربه مجری عملیات و سایر عوامل به نحوی به کارگران ابلاغ گردد که ضمن رعایت آن از نظر اجرایی کمترین صعوبت را دارا باشد و مانع پیشرفت سریع کار نباشد. بدیهی است یکی از مهمترین بخشهای این مبحث اندازه گیری مصالح متشکله بتن می باشد که به شرح ذیل بیان میگردد:
۱- سیمان: اندازهگیری و توزین سیمان باید بطور جداگانه و دقیق باشد. توزین و انتقال سیمان به دستگاه بتنساز باید نحوی باشد که باعث اتلاف سیمان نگردد.
۲- مصالح سنگی: توزین و اندازهگیری مصالح سنگی باید به روش وزنی صورت گیرد. استفاده از اندازهگیری و توزین به روش حجمی مجاز نمی باشد.
۳- کنترل رطوبت مصالح سنگی ،خصوصاً ماسه قبل از ورود به دستگاه بتنساز با توجه به میزان اسلامپ و نسبت آب به سیمان مورد نیاز از اهمیت ویژهای برخودار است . این رطوبت باید قبلاً اندازهگیری شده و نتایج آن در محاسبه میزان آب منظور شود.
نظارت دقیق بر اجرای دقیق طرح اختلاط خصوصاً در مواردی که بتن در محل ساخته می شود و از بتونیر معمولی استفاده میگردد و ریختن مصالح به داخل جام توسط کارگران انجام میگردد امری اجتناب ناپذیر است زیرا به دلیل عوامل مختلف در زمانی که عملیات طولانی میگردد احتمال اشتباه از طرف کارگران در این خصوص وجود دارد.
کیفیت بتن ساخته شده:
نظارت بر کیفیت بتن ساخته شده قبل از ریختن درون قالبها از نظر اسلامپ، یکنواختی، چسبندگی مصالح آن و ژلهای بودن بتن، درشتی یا ریزی مصالح آن میتواند نشان دهنده رعایت یا عدم رعایت میزان آب، اختلاط مناسب و میزان مصالح سنگی و سیمان در هنگام تهیه بتن باشد.
ریختن بتن درون قالب، تراکم و تحکیم بتن:
هنگام ریختن بتن باید چنان عمل شود که جدا شدگی مواد متشکله رخ ندهد زیرا باعث کرمو شدن بتن و بالا رفتن نفوذ پذیری آن می گردد. پس از ریختن بتن متراکم نمودن بتن الزامی است بصورتی که هوای محبوس داخل بتن تماماً خارج شده و بتن یکپارچه دور میلگردها، قطعات مدفون و نهایتاً کلیه زوایای قالب را پر نماید، بسته به نوع بتن، جنس قالب و تراکم آرماتورها برای متراکم کردن وسایل و تجهیزات مختلفی بکار میرود.
در اینجا استفاده از ویبراتور ارتعاش درونی تشریح میگردد:
ویبراتور ارتعاش درونی:
بصورت بیلچه ای یا میله ای برای متراکم کردن بتن مورد استفاده قرار میگیرد، بطوری که براثر ارتعاش حاصل اصطکاک بین دانه های درشت کم شده و بتن تحت اثر وزن به سهولت در قالب جا گرفته، حبابهای هوا از آن خارج میشوند.
قطر قسمت مرتعش کننده از ۲۰ میلیمتر به بالاست. میزان ارتعاش با قطر وبیراتور کاهش و دامنه عمل با قطر ویبراتور افزایش می یابد .
شعاع عمل موثر با توجه به قطر ویبراتور حدوداً از اعداد زیر تبعیت می کند:
– برای قطر قسمت مرتعشکننده بین ۲۰ تا ۴۰ میلیمتر، دامنه موثر ۷٫۵ تا ۱۵ سانتیمتر
– برای قطر قسمت مرتعشکننده بین ۵۰ تا ۹۰ میلیمتر، دامنه موثر ۱۸تا ۳۶ سانتیمتر.
ویبراتور ها باید توسط کارگران مجرب مورد استفاده قرار گیرند و حتی الامکان مرتعش کننده بصورت قائم و در اثر وزن طبیعی خود در بتن فرو رود، از اعمال فشار به ویبراتور باید جداً خوداری شود. داخل و خارج کردن ویبراتور در بتن به آرامی و حدوداً با سرعت ۸ سانتی متر در ثانیه صورت گیرد. فاصله نقاطی که ویبراتور در بتن فرو می رود باید حدوداً ۱٫۵ برابر دامنه عمل ویبراتور باشد به نحوی که مناطق مرتعش شده حدوداً چند سانتیمتر یکدیگر را بپوشانند.
ویبراتور باید حدوداً ۵ تا ۱۵ ثانیه آرام نگه داشته شود و سپس به آرامی از بتن خارج گردد. لرزاندن بیش از اندازه بتن، خصوصاً برای بتن های با اسلامپ زیاد كه باعث تفکیک دانه ها میشود، مجاز نمی باشد.
بسته به نوع بتن، زمان لازم برای قراردادن ویبراتور در بتن را حدوداً می توان مطابق جدول زیر اختیار نمود:
مشخصه های اصلی بتن متراکم شده عبارتنداز:
– فرورفتن دانه های درشت در داخل بتن وجاافتادن آنها.
– مسطح شدن سطح تمام شده بتن.
– متوقف شدن خروج حبابهای بزرگ هوا از سطح بتن.
– ظاهر شدن غشایی نازک (فیلم) از خمیر شفاف سیمان در سطح کار.
یکنواخت شدن صدای ویبراتور بدین معنی که در ابتدای عمل تراکم، فرکانس ویبراتور کاهش یافته و پس از مدتی (زمان اتمام ارتعاش) فرکانس مجدداً بالا می رود. در پایان هنگامی که بتن عاری از هوا گردد صدای ویبراتور یکنواخت و ثابت میشود.
پرداخت سطح بتن:
معمولاً برای پرداخت سطح بتن حداقل ۲ ساعت زمان بعد از ریختن آن لازم است، لذا تا زمانی که آب سطح بتن کاملاً محو نشده است باید از ماله کشی سطح بتن پرهیز شود.
نمونه برداری:
در هنگام اجرای عملیات بتن ریزی نمونه برداری از بتن توسط نماینده آزمایشگاه معتبر مورد قبول دستگاه نظارت و در حضور نماینده دستگاه مذکور الزامی است. در خصوص دفعات نمونه گیری و تعداد آن با هماهنگی دستگاه نظارت و نیز آزمایشگاه اقدام میشود ولی به ازای هر ۳۰ مترمكعب بتن حداقل یك نمونه ۶ تایی مورد نیاز می باشد.
پس از انجام عملیات نمونه برداری، نمونه ها حداقل ۲۴ ساعت در محل نگهداری میشوند و سپس به آزمایشگاه حمل میگردند در طی ۲۴ ساعت اولیه مراقبت و نگهداری مناسب از نمونه ها شامل عدم جابجایی، ضربه زدن، پوشش مناسب (در هوای گرم گونی خیس ودر هوای سرد با پشم شیشه) اهمیت ویژهای دارد.
نگهداری بتن:
نگهداری بتن ریخته شده در مناطق سردسیری اجتناب ناپذیر می باشد. در این حالت در صورتی که بتن ریزی در هوای سرد انجام گیرد پوشش بتن بعد از پایان هر بخش از کار انجام می شود ولی در صورتی که بتن ریزی در هوای سرد انجام نگیرد می توان در پایان عملیات آن روز پوشش را انجام داد در هر حال با توجه به دمای هوا در سردترین ساعات شبهای گذشته و نیز پیش بینی شبهای آتی می توان با هماهنگی دستگاه نظارت از وسایلی مانند، نایلون، گونی، پشم شیشه و… طوری استفاده نمود که تمام سطوح بتن در برابر سرما محافظت گردد. استفاده از خاک به عنوان عایق بر روی وسایل فوق می تواند مفید واقع گردد در هر حال اهمیت نگهداری از بتن، خصوصاً، در شرایط جوی فوق از اهمیت اجرای مناسب آن کمتر نمی باشد.
نکات بتن ریزی در سطوح شیبدار
(اجرای دال بتنی در سطوح شیبدار به طور مؤثر)
بتن ریزی نیازمند مهارت و تجربه مناسب می باشد. بتن ریزی سطوح شیبدار چه بسا مهارت بیشتری را می طلبد. در این مقاله نکاتی که به شما کمک می کند تا بتن ریزی سطوح شیبدار را به خوبی انجام دهید ارائه می گردد:
۱٫ مسطح کردن سطح بتن ریزی
سطح مورد نظر جهت بتن ریزی را قبل از شروع عملیات بتن ریزی تراز و مسطح نمایید. سطح بایستی کاملا مسطح و تمیز گردد.
۲٫ روانی بتن
بتن مورد استفاده بایستی از کمترین اسلامپ (روانی) مجاز برخوردار باشد. اسلامپ بتن به قوام مخلوط بتن اطلاق می گردد. بتن با اسلامپ کم برای ماندن در محل و پرداخت نمودن سطح گزینه مناسبی است.
۳٫ بتن ریزی
بتن ریزی بایستی از قسمت پایین شیب شروع گردد و سپس به تدریج به سمت بالا ادامه یابد. در صورتی که محل مورد نظر دارای چند عمق مختلف است ابتدا از عمیق ترین محل شروع کنید. با این روش بتن کمترین شانس را برای روانه شدن به سمت پایین سطح شیبدار دارد. سپس از ویبراتور به منظور از بین بردن حفره ها و حباب های هوا در مخلوط بتن استفاده کنید.
۴٫ پرداخت سطح بتن
پس از اتمام بتن ریزی می توانید از یک چهار تراش به منظور تراز نمودن سطح بتن ریزی شده استفاده کنید. چهار تراش بایستی بر روی قالب های دو طرف در سرتاسر عرض سطح شیبدار قرار گیرد و تا دستیابی به سطح مورد نظر به طرفین حرکت داده شود. هنگامی که بتن نسبتأ به حد گیرایی رسید به منظور ایجاد سطحی دارای اصطکاک، سطح بتن را برس بکشید.
با در نظر گرفتن نکات فوق، اجرای بتن ریزی در سطوح شیبدار از کیفیت و دقت بالاتری برخوردار خواهد بود.
نحوه بتن ریزی ستونها و تیرها
دو روش برای نحوه بتن ریزی ستونها و تیرها وجود دارد که مشروح آن را در زیر آورده ایم :
۱- دو تکه ریختن ستون ( در ساختمان های مسکونی که معمولا ارتفاع ستون بیش از ۳ متر نیست) به صورتی که یا از قالب های نیمه استفاده بشود و نیمی از بتن ستون ریخته شده و ویبره گردد سپس ادامه قالب گذاشته شود و ادامه بتن را بریزند. یا در وسط قالب دریچه ای قراد داشته باشد که از آنجا بتن قسمت پایین را بریزند و سپس دریچه بسته شود.
۲- بتن ستون با پمپ ریخته شود که در این صورت باید لوله پمپ را تا ارتفاع حداقل یک متری کف ستون پایین برد و بتن ریخته شود و همزمان با بتن ریزی لوله بالا بیاید.
متاسفانه در بسیاری از موارد دیده میشود که بتن ریز ها هنگامی که میخواهند بتنی را ویبره کنند ویبره را داخل بتن فروبرده و بالای ۲۰ ثانیه یک نقطه از بتن را تحت ویبره قرار میدهند که این کار کاملا غلط است و باعث میشود مخلوط بتن از حالت همگن خارج شده و ذرات ریز و درشت از هم جدا گردند و بتن دیگر نتواند به مقاومت مورد نظر دست یابد.
همیشه سه نکته را در ویبره کردن به یادداشته باشید:
۱)نباید ویبره را بیش از ۵ ثانیه در بتن فرو برد
۲)برای ویبره یک سطح معمولا نیم متر به نیم متر سطح را ویبره کنید.
۳)هیچ گاه بتنی که مدت زمانی از ریختن آن گذشته را ویبره نکنید همیشه باید تا بتن تازه است آنرا ویبره کرد.
نکات مهم در نحوه بتن ریزی ستونها و تیرها
بتن آماده توسط ماشینهای حمل بتن (میکسر) برای شما آورده میشود، توجه به نکات زیر برای اجرای یک بتن ریزی صحیح الزامی است لطفاً توجه فرمایید:
۱- از افزودن آب به بتن حمل شده بدون اجازه مهندس ناظر اکیداً خودداری شود. ( معمولا کارگران برای سهولت کار خود و روانی بیشتر بتن به آن آب میافزایند که این امر از مقاومت بتن به شدت میکاهد لذا توجه به این امر بسیار دارای اهمیت میباشد.)
۲- معمولا مقداری از بتن در ابتدای تخلیه از میکسر دارای دانه بندی نا مناسبی میباشد. باید دقت شود این بتن که دارای کیفیت نا مناسب جهت بتن ریزی میباشد، مورد مصرف کارهای ساختمانی قرار نگیرد.
۳- قبل از بتن ریزی حتماً باید درون قالبهای فونداسیون که آرماتور گذاری شده است از خاکهای ریزشی و نخاله های ساختمانی کاملاً پاکسازی گردد
۴- در زمان بتن ریزی استفاده از دستگاه ویبره الزامی است، پیمانکاران موظف هستند قبل از آغاز بتن ریزی از سلامت دستگاه ویبره خود اطمینان حاصل نمایند .
استفاده از دستگاه لرزاننده بتن (ویبراتور) برای خارج کردن هوای بتن و بالابردین مقاومت بتن لازم و ضروری می باشد و بتن ریزی بدون لرزاندن آن عملا بتن مناسبی را حاصل نخواهد شد.
۵ . برای آنکه آجرهای قالبندی فونداسیون آب شیرآبه بتن را جذب نکند استفاده از پوشش پلاستیکی (کاور) الزامی است.
۶- قبل از اینکه بتن ریزی آغاز شود برای اینکه آب بتن سریعا توسط بستر خارج نشود لازم است بستر بتن ریزی مرطوب شود، البته باید مراقب بود تا آب در کف پی جمع نشود و فقط رطوبت وجود داشته باشد.
اصول بتن ریزی
بتن ریزی اساسا کاری بسیار سخت و پیچیده به شمار میآید. انجام آن کاملا تخصصی بوده و حتما باید از متخصصین قابل اعتماد برای این کار بهره ببرید. ضمن اینکه داشتن اطلاعات مناسب در این زمینه، کمک میکند تا بهتر بتوانید پروژه را مدیریت نمایید. از آنجایی که بتن ریزی عمر و استحکام پروژه را تضمین مینماید، اگر به درستی انجام شود سرمایه شما را حفظ خواهد کرد و اگر با بیدقتی صورت گیرد عملا سرمایه شما در خطر فرسودگی قرار خواهد گرفت.
اما نکات مهم برای بتن ریزی:
محل بتن ریزی و میلگردها را حتما با آب سرد آب پاشی کنید. دقت داشته باشید که بتن ریزی نباید زیر تابش مستقیم نور خورشید انجام شود. در ساعات میانه روز این کار را انجام ندهید و بهتر است دما را در حدود کمتر از ۳۲ درجه سانتی گراد کنترل نمایید. بهترین دما برای بتن ریزی بین ۱۶ تا ۳۲ درجه سانتی گراد است. حتما میدانید که ملات سیمان پس از کار گذاشته شدن، باید مدتی خیس و مرطوب نگاه داشته شود.
بتن هم این ویژگی را دارد و خصوصا در بخش فونداسیون ساختمان توصیه میشود که تا ۳ روز عملیات آبپاشی بتن را انجام دهید. حتی لازم است که رطوبت بتن را تا ۷ روز حفظ کنید و از خشک شدن و ترک برداشتن سطح آن اجتناب کنید. بتنی که برای سقف مورد استفاده قرار میگیرد هم بهتر است دقیقا مثل بتن فونداسیون باشد. آب پاشی مستقیم تا ۳ روز و حفظ رطوبت سطح تا ۷ روز فرمولی است که برای این کار توصیه میشود. برای مرطوب نگاه داشتن سطح آن، میتوانید از چیزهایی نظیر: گونی، حصیر، خاک اره و … بهره ببرید.
به استاندارد و تازه بودن بتنها دقت داشته باشید. استفاده از بتنهای باقی مانده از پروژههای قبلی اشتباهی غیر قابل جبران میباشد. زمانی که تازه بتن ریزی را انجام دادهاید، آن را از بارش باران تند جدا نگاه دارید. بارش باران تند و اصابت آن به سطح کار گذاشته شده به آن صدمه میزند و با شستن سیمانها باعث کاهش استحکام ساختمان میگردد. برای خالی کردن بتن بر روی قسمتهای مورد نظر دقت ویژهای به خرج دهید. اگر این کار به شیوه اشتباه انجام شود، موجب خواهد شد تا دانههای ملات از آن جدا شوند.
یکی از اشتباهات مرسوم حین بتن ریزی، ریختن آن از فاصله زیاد بر روی سطوح است. این ارتفاع نباید بیش از ۱ متر باشد و برای رفع این مشکل، از قیفهای مخصوصی استفاده میشود. ویبره کردن اگر چه اهمیت زیادی در فرایند ذکر شده دارد، اما نباید بیش از حد لازم انجام شود. در صورتی که ویبره کردن بتن بیش از حد لازم صورت گیرد باعث خواهد شد تا دانههای کوچک به سطح بیایند و دانههای بزرگتر به ته بروند.
توصیه میشود که مرحله ویبره کردن بتن را در حدود ۱ دقیقه انجام دهید و در همان یک دقیقه کل بتن را در تمام قسمتها پخش کنید. برای این کار از دستگاه مناسب و شلنگی با اندازه مناسب بهره ببرید. از دیگر اشتباهاتی که باید از آنها دوری کرد، اجتناب از وقفه افتادن در عملیات بتن ریزی است.
با توجه به اینکه هرچه زمان بیشتری بگذرد، بتن سفتتر میشود؛ اگر ملات تازهای بر روی آن قرار گیرد دارای کیفیت نامناسبی میشود. یکی از شیوههای مفید برای خنک نگاه داشتن و مرطوب کردن سطح بتن، استفاده از قطعات یخ است. دانههای یخ را خرد کرده و به میزان مورد نیاز بر روی سطح بریزید و دقت کنید که اگر بیش از اندازه این کار را انجام دهید، موجب افزایش آب ملات و سست شدنش میگردد.
اجرای بتن ریزی سقف از صفر تا صد
مرحله یک: آماده کردن بتن
قبل از شروع بتن ریزی باید نسبت به کیفیت بتن مورد استفاده برای سازه توجه داشت و از مناسب بودن آن مطمئن شد. مواد سازنده بتن را باید با درصد دقیق ترکیب کرد تا بتن بعدا دچار مشکل نگردد. کم یا زیاد بودن هر یک از مواد تشکیل دهنده بتن می تواند باعث ایجاد مشکلات زیادی برای سازندگان شود و ایمنی ساختمان را زیر سوال ببرد. بتن از موادی چون شن و ماسه، سیمان، سنگ آهک، آب و دیگر مواد شیمیایی تشکیل می شود. سه چهارم بتن را سنگ دانه ها تشکیل می دهند و یک چهارم باقی مانده را آب در بر می گیرد. نحوه ترکیب این مواد با هم یک عمل تخصصی می باشد و بایستی با دانش و مهارت کافی انجام شود.
در طی چند سال گذشته، به کار بردن بتن آماده خیلی باب شده است. مزیت استفاده از این نوع بتن این است که دیگر نیازی به ترکیب مواد و آماده کردن بتن در محل ساختمان نیست و از هد رفتن مواد اولیه نیز جلوگیری می شود. بتن آماده، همان طور که از اسمش می توان فهمید، به بتنی گفته می شود که در کارخانه ها تولید می شود و سپس به محل ساخت و ساز انتقال داده می شود. معمولا برای منتقل کردن از کارخانه به محل ساختمان از کامیون های مخصوص یا بونکر بتن بهره گرفته می شود. کامیون مخلوط کن بتن روی کیفیت بتن آماده تاثیرگذار است.
مرحله دو: آرماتور بندی و قالب بندی
یکی دیگر از مراحلی که باید قبل از بتن ریزی انجام شود، آرماتور بندی و قالب بندی است. در فونداسیون ساختمان، مهندس سازه با در نظر گرفتن تعداد طبقات، محاسبه بار وارده بر پی، کیفیت زمین و عوامل دیگر، تعداد آرماتورها و سایر آن ها را جهت انجام آرماتور بندی تعیین می کند. این قسمت کار را باید مهندس هایی انجام دهند که ناظر پروژه هستند. مهندسین با محاسبات مورد نیاز، عرض آرماتورها یا همان میلگردها را تعیین می کنند. در اطراف میلگردها فضای کمی حفظ می شود که مربوط به قرارگیری قالب های بتن ریزی است.
به غیر ای پی ساختمان، سقف ها و ستون ها نیز نیازمند قالب بندی و آرماتور بندی هستند. قبل این که به بتن ریزی سقف پرداخته شود، آرماتور بندی تیرچه و بلوک صورت می گیرد. در اجرای سازه های بتنی برای سقف، تیرچه به کار برده می شود و وسط تیرچه ها با بلوک یا یونولیت پر می شود. این مواد به عنوان عایق حرارتی شناخته می شوند و از لحاظ مهندسی مورد تایید هستند. میلگردها در چهار سمت تیرچه ها جای می گیرند و پس از این که آرماتور بندی به طور کامل انجام شد، قالب ها کار گذاشته می شوند و زیر تیرچه ها شمع گذاشته می شود. شمع ها باعث ایجاد سطح اتکا می گردند تا سقف ریزش نکند.
شمع ها در انواع مختلفی موجود هستند. برخی از شمع ها در فونداسیون و برخی دیگر برای نگهداری سقف، قبل از بتن ریزی به کار می روند. شمع ها را مصالحی مثل فولاد، بتن یا چوب تشکیل می دهند.
مرحله سه: بتن ریزی
پس از این که مراحل قالب گذاری و آرماتور بندی انجام شد، بتن در قسمت های مخصوص خود ریخته می شود. از آن جایی که در فونداسیون ساختمان به مقدار زیادی بتن احتیاج است، از روش های گوناگونی جهت منتقل کردن بتن استفاده می شود. از جمله این روش ها می توان به استفاده از دستگاه مونوریل، سیستم آسانسوری یا پمپ کردن بتن اشاره کرد.
سقف ساختمان در مقایسه با فونداسیون به مقدار کم تری بتن نیاز دارد. برای انتقال بتن به سقف از روش های ذکر شده استفاده می شود. بتن ریزی سقف باستی حتما طی یک مرحله صورت گیرد و نباید در انجام آن هیچ تاخیری ایجاد گردد، زیرا سقف ساختمان باید یکپارچه باشد و هیپ ترک و ایرادی نباید در آن وجود داشته باشد. بتن ریزی در ستون ها نیز به شکل دستی یا با روش پمپ کردن بتن صورت می گیرد.
مرحله چهار: متراکم سازی بتن و ویبراسیون
پس از این که بتن ریخته شد، باید یکدست شود. همچنین باید اطمینان حاصل شود که بین لایه های آن هوا وجود ندارد، زیرا اگر هوایی در بتن وجود داشته باشد، در آن تخلخل ایجاد می شود و استحکامش کم می گردد. به منظور جلوگیری از این اتفاق از صاف کردن بتن یا ویبراسیون استفاده می شود. جهت ویبراسیون بتن های ساختمانی از دو روش استفاده می شود. در صورتی که قطر بتن از ۱۵ سانتی متر کم تر باشد، معمولا از ماله جهت ویبره کردن آن بهره گرفته می شود، اما اگر قطر بتن ریخته شده از مقدار مذکور بیش تر باشد، دیگر ماله مناسب نیست و باید از ویبراتور استفاده کرد. ویبراتورهای مورد استفاده برای این کار می توانند از انواع لرزشی، فشاری یا ترکیب هر دو باشند.
خوب است بدانید که ویبراسیون نیز به تجربه و دانش کافی احتیاج دارد، زیرا به کار بردن بیش از حد و غیر منطبق با اصول ویبراتور ممکن است بافت بتن را خراب کند.
برای این که بتن خشک شود به بست و چهار ساعت یا یک شبانه روز وقت نیاز است. پس از این که بتن ریخته شده خشک شد، قالب ها را بر می دارند. پس از برداشتن قالب ها نیز باید از بتن مراقبت شود و تا چندین روز نیاز است رطوبت بتن حفظ شود که جهت جلوگیری از ترک خوردن و آسیب دیدن آن است.
بتن ریزی یک عمل پیچیده و مهم است که باید توسط افراد متخصص و با تجربه انجام شود. برای اجرای همه مراحل بتن ریزی باید حوصله و دقت به خرج داده شود، زیرا بتن ریزی روی عمر سازه و پایداری آن تاثیر مهمی دارد. اگر بتن ریزی مطابق اصول انجام شود، سازه در برابر زمین لرزه مقاوم خواهد شد.
نکات مهم پیش از بتن ریزی سقف تیرچه بلوک
در ادامه به مواردی که مهندس ناظر باید پیش از بتن ریزی سقف روی آن ها نظارت داشته باشد، اشاره می شود:
نظارت روی تعداد میلگردهای سرتاسری تیر بر اساس نقشه
نظارت روی فاصله میلگردهای طولی از یکدیگر
نظارت روی فاصله میان خاموت های تیر
نظارت روی اجرای خاموت اول تیر در بر ستون
نظارت روی خیز منفی سقف
نظارت روی نبود شن، ماسه و فوم در قالب ها
نظارت روی به کار بردن ادکا برای هر تیرچه
نظارت روی اجرای کلاف عرضی
نظارت روی فاصله میان شمع های سقف
نظارت روی خیس کردن بلوک سقف در حین ریخت بتن
نظارت روی رعایت کاور تیرها
نظارت روی رعایت میلگردهای تقویتی تیر
نظارت روی رعایت فاصله و صاف بودن میلگردهای حرارتی و تقویتی دال
نظارت روی اجرای خاموت های ستون در فصل مشترک تیر به ستون
نظارت روی ته بسته بودن بلوک سیمانی در قسمت های دارای امکان ورود بتن
بتن ریزی دستی
بهره گیری از میکسر جهت ساختن بتن اغلب جهت اجرای ستون های پروژه انجام می پذیرد.البته توصیه میشود که برای ستونها نیز مانند دیگر اجزا بتن آماده تهیه و داخل قالب ها پمپاژ بشود.علی الخصوص اگر دیوار برشی نیز باشد این کار از لحاظ اقتصادی نیز مقرون به صرفه خواهد بود.زیرا مقدار بتن مورد نیاز بسیار بسیار زیاد بوده و در این شرایط استفاده از بتون دستی که سطح کیفیت پایینتر نیز دارد مقام به صرفه نخواهد بود.اما اگر میزان بتون مورد نیاز میزان کمی باشد میتوان این روش را روش مطلوبی برای آن شرایط دانست.